Niet kunnen leveren als gevolg van het coronavirus. Overmacht?

In de wet is overmacht als volgt gedefinieerd: Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.”

Doorgaans is in de overeenkomst beschreven wat partijen onder overmacht verstaan. Situaties die vaak als overmacht worden gekwalificeerd zijn stakingen, overheidsmaatregelen, natuurrampen, overmacht aan de zijde van toeleveranciers, etc. Indien een definitie van overmacht wordt gegeven in een overeenkomst en deze definitie geeft een limitatieve opsomming van omstandigheden die als overmacht worden bestempeld, dan zal het lastig zijn een beroep te doen op overmacht. De kans dat het coronavirus expliciet wordt genoemd in overmachtsbepalingen, is klein. Epidemieën worden zo nu en dan wel expliciet genoemd. In het merendeel van de contracten wordt echter geen limitatieve opsomming gegeven, maar wordt slechts een aantal omstandigheden genoemd die in ieder geval als overmacht kwalificeren. Andere omstandigheden die niet expliciet worden genoemd, zouden (daarnaast) ook als overmacht kunnen worden aangemerkt. Een derde categorie contracten bevat überhaupt geen bepaling over overmacht. In dat geval dient te worden teruggevallen op de wet.

Het lijkt goed verdedigbaar dat het niet kunnen leveren als gevolg van het coronavirus onder bepaalde omstandigheden als een overmachtssituatie moet worden beschouwd. Deze vraag moet echter in het concrete geval worden beantwoord, aangezien de contractuele afspraken (zie hiervoor) een rol spelen. Voorts kan een rol spelen welk recht van toepassing is op de overeenkomst. In het voorgaande is ingegaan op het Nederlands recht. Het begrip overmacht kan naar het recht van een ander land anders gedefinieerd zijn.

Indien u een beroep kunt doen op overmacht, dan kan van u in beginsel geen nakoming worden verlangd. U kunt ook niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade. Andersom geldt dat natuurlijk ook. Indien uw toeleverancier zich op overmacht kan beroepen, kunt u van hem geen nakoming verlangen of schadevergoeding vorderen.

Vaak zijn ook de gevolgen van overmacht contractueel geregeld. Zo kan in de overeenkomst zijn vastgelegd dat indien sprake is van overmacht (al dan niet gedurende een bepaalde aaneengesloten periode), de overeenkomst mag worden ontbonden.

Het is voor ondernemers van belang op korte termijn helder te hebben of zij zich op overmacht kunnen beroepen, dan wel of hun toeleverancier(s) zich op overmacht kunnen beroepen. Dit om als goed ondernemer te kunnen anticiperen op de situatie en eventueel de benodigde maatregelen te nemen.

Wilt u op korte termijn een advies hoe om te gaan met de nakoming van contracten door uzelf of door uw toeleveranciers, of heeft u nog vragen over deze blog, neem dan contact op met Natascha van Duuren.