Collectief ontslag, WMCO en NOW-2

In een brief aan de Tweede Kamer (Kamerbrief Noodpakket 2.0) is op 28 mei 2020 door ministers Koolmees, Hoekstra en Wiebes bevestigd dat er nieuwe afspraken met sociale partners zijn gemaakt over de verlenging van het eerder gepresenteerde noodpakket, waaronder de NOW-2.

Een van deze afspraken houdt in dat er in beginsel een korting van 5% van de uiteindelijke NOW-subsidie zal worden opgelegd bij collectief ontslag van 20 of meer werknemers (WMCO). Die korting wordt niet opgelegd als:

• er een akkoord is bereikt met  belanghebbende vakbonden, of
• bij gebreke daarvan met een medezeggenschapsorgaan.

Bij geen akkoord zal mediation moeten worden gevraagd bij een bij de Stichting van de Arbeid in te richten commissie. De Stichting van de Arbeid is een overlegorgaan voor de representatieve centrale organisaties van werkgevers en van werknemers.

Van collectief ontslag in de zin van de WMCO is sprake als:

• 20 of meer medewerkers;
• die in 1 werkgebied van UWV werken;
• binnen 3 maanden ontslagen worden;
• wegens bedrijfseconomische redenen.

Het maakt daarbij niet uit op welke wijze het ontslag plaatsvindt: via het UWV, de rechter of met wederzijds goedvinden.

• werknemers voor wie de werkgever een ontslagvergunning bij het UWV wil aanvragen op grond van bedrijfseconomische redenen;
• werknemers met wie de werkgever op grond van bedrijfseconomische redenen een beëindiging met wederzijds goedvinden wil overeenkomen;
• werknemers van wie de werkgever de arbeidsovereenkomst zonder ontslagvergunning kan opzeggen (bijvoorbeeld onderwijzend personeel, geestelijken en parttime huishoudelijk personeel);
• werknemers die ook statutair bestuurder zijn van een naamloze of besloten vennootschap;
• payrollwerknemers.

Voor de melding tellen de volgende medewerkers niet mee:

• Medewerkers waarvan de contracten eindigen door:
• opzegging tijdens de proeftijd
• het einde van rechtswege van een tijdelijk contract
• ontslag op staande voet.
• Seizoensmedewerkers van wie het werk (van rechtswege) eindigt door het aflopen van het seizoen.

• De werkgever moet het collectief ontslag vóóraf schriftelijk melden bij de (belanghebbende/representatieve) vakbonden. Het doel van deze melding is om de   vakbonden te raadplegen over de mogelijkheden om de collectieve ontslagen te voorkomen of in aantal te verminderen en de gevolgen hiervan te verzachten, door bijvoorbeeld afspraken te maken over herplaatsing en omscholing (in een sociaal plan).
• Als er een OR is moet ook de OR geraadpleegd worden.
• De melding aan de vakbonden moet direct aan het UWV worden gestuurd, waarbij het UWV op de hoogte moet worden gehouden van de raadpleging van de belanghebbende verenigingen van werknemers en van de ondernemingsraad.

Zolang niet aan deze meldingsplicht en de raadpleging is voldaan zal het UWV collectieve ontslagaanvragen, waarop de WMCO van toepassing is, niet in behandeling nemen.

Na de melding bij UWV en de vakbonden moet de werkgever één maand wachten voordat arbeidsovereenkomsten met wederzijds goedvinden kunnen worden beëindigd, of met toestemming van het UWV kunnen worden opgezegd. Deze maand wachttijd is niet van toepassing als de vakbonden:

• verklaren dat de melding is gedaan en dat zij zich kunnen vinden in het ontslag;
• niet binnen twee weken reageren op een melding; of
• schriftelijk afzien van raadpleging.

Als achteraf blijkt dat een werkgever zich niet aan de verplichtingen uit de WMCO heeft gehouden, dan kan de kantonrechter het ontslag terugdraaien.

De verplichting tot melding en overleg met de vakbonden kan ook bestaan bij minder dan 20 werknemers, bijvoorbeeld als dat is voorgeschreven in een toepasselijke cao.

De voorwaarden van de verlengde NOW-2 regeling moeten nog nader worden uitgewerkt, maar op grond van wat op dit moment bekend is, zullen in het geval van collectief ontslag waarop de WMCO van toepassing is, werkgevers moeten verklaren dat gedurende een periode van 4 weken overleg zal worden gevoerd met de vakbonden over de voorgenomen ontslagen en dat de aanvraag voor ontslag niet eerder bij het UWV zal worden ingediend dan 4 weken nadat de WMCO-melding aan de vakbeweging is gedaan.

In tegenstelling tot de WMCO lijkt een verkorting van de wachttijd van 4 weken op grond NOW-2 dus niet mogelijk te zijn.

De wens van het kabinet om in de NOW-2-regeling de ontslagboete te schrappen heeft tot veel kritiek geleid. Velen vonden het onjuist dat dat bedrijven in financiële nood straks wel werknemers kunnen ontslaan, ondanks financiële steun van de overheid. Om die heeft het kabinet gemeend toch de ontslagboete te handhaven, maar in een lichtere vorm.

De NOW-2 wijst daarbij expliciet op het belang van het raadplegen van de betrokken vakbonden en de medezeggenschap. In verband met een overlegtermijn van 4 weken, lijkt verkorting van de wachttijd van (maximaal) 4 weken op grond van de WMCO niet meer mogelijk, als aanspraak wordt gemaakt op NOW-2. In aanvulling op de WMCO geldt nu ook dat als er geen bonden of medezeggenschapsorgaan betrokken zijn, mediation via een door de Stichting van de Arbeid in te stellen commissie moet plaatsvinden. Op die manier worden ook de belangen van die medewerkers bij kleine organisaties, waar doorgaans geen medezeggenschapsorgaan is ingesteld, expliciet behartigd.

Heeft u vragen over collectief ontslag, neemt u dan contact op met Barbara van Dam.

Wilt u meer informatie over de juridische gevolgen van het coronavirus? Onze specialisten volgen de ontwikkelingen op de voet en houden u via kennisblogs steeds op de hoogte. Alle relevante informatie op het gebied van Arbeidsrecht, Medezeggenschapsrecht, Ondernemingsrecht, vastgoed en bestuursrecht en IT, IE & Privacy leest u in onze uitgebreide blogserie ‘De juridische gevolgen van het coronavirus’. Bij nieuwe ontwikkelingen wordt deze uiteraard steeds direct aangevuld. Voor een overzicht van alle blogs in deze blogserie, klik hier.

De gevolgen van het coronavirus (COVID-19) zijn immens. De maatschappelijke impact is nog niet te overzien. Wat betekent dat voor uw onderneming of organisatie? Met het oog op al uw vragen en vanuit een integrale aanpak vanuit al onze teams opent De Clercq een Juridische Corona Helpdesk. Onze specialisten zijn per direct 24/7 bereikbaar voor al uw vragen. Chat live of ontvang een kort advies per mail. Meer info? Klik hier!