We gebruiken cookies om content en advertenties te personaliseren, om sociale mediafuncties aan te bieden en om ons verkeer te analyseren. We delen ook informatie over uw gebruik van onze site met onze sociale media-, advertentie- en analysepartners, die deze kunnen combineren met andere informatie die u aan hen heeft verstrekt of die zij hebben verzameld op basis van uw gebruik van hun diensten.
Onze privacyverklaring:
Hieronder kunt u kiezen voor welke doeleinden u cookies op de website van De Clercq wilt toestaan.
Opvallende onderwerpen voor mij als (IT-)advocaat volgen hierna. Voor wie niet weet wat ‘blockchain’ is, lees de korte uitleg via bijvoorbeeld deze link, of verdiep je verder via internet. Hierna volgt mijn take-away van de conferentie. Blockchain is een (gecompliceerde) technologie, een middel, geen doel op zich: “Klanten van de bank vragen niet om blockchain, ze vragen om oplossingen”. Het levert de hoogste toegevoegde waarde waar (1.) veel transactiepartners zijn en (2.) het onderling vertrouwen laag is of naar een hoger niveau kan of moet worden getild. Ook blockchaintechnologie leent zich voor misbruik en onzinnig gebruik. Het gaat er om wat je precies in de ‘blocks’ stopt. Vraag je altijd eerst af wat het probleem is en vervolgens of blockchaintechnologie een efficiënte en effectieve oplossing voor dat probleem kan bieden.
In onze maatschappelijk omgeving gaat blockchain nog niet zo hard als bijvoorbeeld in China, waar het vertrouwen in bijvoorbeeld betalingsverkeer veel lager is door het ontbreken van een bestaande, veilige infrastructuur. Daar worden hele gaten in een ‘trusted infrastructure’ in een klap gevuld met procesmatige, geautomatiseerde transacties, die gebruik maakt van blockchain. In onze maatschappij wordt blockchain-technologie met name (experimenteel) ingezet om bestaande processen te vereenvoudigen en te vervangen.
Een integere blockchaintoepassing is inherent veilig en kan zodanig worden geprogrammeerd dat de privacy optimaal wordt beschermd. Dat is mooi, want dat komt overeen met het streven naar privacy-by-design en privacy-by-default. Maar aan de ‘voorkant’ zal een partij bij een transactie zich altijd moeten legitimeren. Ook dat kan via een blockchain-applicatie, mits de identiteit van de partij daarin afdoende is geborgd (Droste-effect). Overigens is het niet zo dat deelname aan blockchain de privacy in gevaar brengt. Door een goede programmering is juist alleen voor de transactiepartijen duidelijk wie zij zijn. Voor de anderen in de blockchain blijven zij anoniem. De vraag is overigens wie de effectiviteit en privacy van blockchainapplicaties borgt. Wordt dit gat in de markt al opgevuld door bijvoorbeeld IT-auditors?
Blockchain is een ‘blijvertje’ in technologieland. Totdat er wat beters wordt bedacht. Vooralsnog zijn de inschattingen over blockchain en cryptocurrency zeer positief: het wordt beschouwd als een significante bijdrage en in de top 10 van IT-ontwikkelingen, die de komende tien jaar gaan beheersen. Op intellectueel eigendomsgebied blijven er twee stromingen: ‘competitive’ tegenover ‘shared’ property. Niet zelden dient de toepassing van blockchain het algemeen belang (veiligheid, privacy) en is het doel juist om branchebreed te worden gebruikt. Het gebruik van open source software lijkt dan ook voor de hand te liggen. Mij is nog niet duidelijk of dit ook altijd het geval is.
Contracten, ook consumentencontracten, worden elektronisch gesloten en blockchaintechnologie kan daarin een belangrijke rol spelen om het vertrouwen van partijen te vergroten. De belangrijkste vragen: hoe weet ik met wie ik zaken doe en hoe weet ik dat ik wordt betaald voor mijn diensten of de door mij geleverde producten? Deze onzekerheid kan met behulp van blockchaintechnologie worden verminderd of weggenomen.
Blockchain wordt gebruikt om betalingen te doen en is daarmee direct een doelwit voor misbruik. Het uitgeven van nieuwe vormen van cryptocurrency lijkt op het uitgeven van effecten, maar wordt totaal anders behandeld. De gegevens, die door een uitgevende instelling worden verschaft, worden in de praktijk door middel van crowd-due-diligence onder de loep genomen. Koop nooit zomaar cryptocurrency, er wordt veel over gepubliceerd op het internet. Aan rechtsbescherming van investeerders lijkt weinig aandacht te worden besteed, dus neem je eigen verantwoordelijkheid als participant of investeerder. ‘Smart contracts’ zijn geen overeenkomsten, maar onderdeel van de ‘blockchain’. Het zijn in feite ingewikkelde programmafuncties, die zich kunnen aanpassen aan de omstandigheden.
Transacties die met gebruik van blockchain tot stand komen (dat kan voor de meeste transacties, want die zijn vormvrij) zijn niet interpretabel. Daar ligt nog wel een uitdaging met het Nederlandse recht (de wederzijds kenbare bedoeling van partijen speelt een doorslaggevende rol bij de uitleg van overeenkomsten), maar voor bijvoorbeeld bankgaranties en andere standaardtransactiedocumentatie wordt volgens de huidige rechtspraak ook een vrij digitale, grammaticale uitleg gehanteerd. Juristen, wetgevers en regels worden door de techneuten als belemmerend ervaren. Sommigen nemen dat voor lief (wetgevers lopen nu eenmaal achter), anderen maken zich daar boos over. Willen we als advocaten bijblijven, dan zullen we ook moeten bijdragen aan verandering. Het commitment bij De Clercq is op dit gebied aanwezig en daarom wil ik twee ideeën delen. Deze kwamen bij mij optijdens en na de conferentie en het gaat om (ingewikkelde) processen, waarbij blockchain een rol zou kunnen spelen:
Opdrachtgevers zijn (wettelijk) aansprakelijk voor de betaling van tenminste de cao-lonen, belastingen en premies van sociale verzekeringen voor de door hun opdrachtnemers ingezette medewerkers. Als de opdrachtnemer (of een onderaannemer nog lager in de keten) niet tijdig betaalt, kan de opdrachtgever daarvoor worden aangesproken door de werknemers of de belastingdienst. Op dit moment wordt dat risico – met wisselend succes – beperkt door (een combinatie van) contractuele bedingen, periodieke certificering (verklaringen van de belastingdienst of een accountant, deelneming aan een keurmerk) of storting van een deel van de gefactureerde bedragen op een G-rekening. Wat zou het mooi zijn als opdrachtnemers en opdrachtgevers onderdeel kunnen uitmaken van een blockchain, waardoor veel papierwerk kan worden geautomatiseerd en waardoor opdrachtgevers, opdrachtnemers, werknemers, banken, accountants en de fiscus zich kunnen concentreren op hun primaire taken. Het zal niet eenvoudig zijn, maar een wetswijziging is hiervoor volgens mij niet nodig. Waarom blockchain? Veel betrokken partijen en weinig vertrouwen. Anders hadden we de wetten betreffende ketenaansprakelijkheid nooit nodig gehad.
Op dit moment schrijft een arts veelal nog een papieren recept uit. Dat recept of een print daarvan wordt door de apotheker in behandeling genomen en na diverse checks tijdens het afgifteproces vindt de eindcontrole door de apotheker plaats (uiterlijk binnen 24 uur) na afgifte van de medicijnen aan de patiënt. Als er elektronisch wordt gecontroleerd, wordt het recept eerst weer gescand. Bestelling en facturering van de medicijnen door de apotheek bij de groothandel gebeurt via aparte bestelsystemen. De vergoedingen voor de medicijnen worden met de Zorgverzekeraars afgesproken via zorgcontracten. De koppeling van al deze processen zou met behulp van blockchaintechnologie zodanig kunnen worden ingericht, dat de privacy van de patiënt steeds gewaarborgd is, maar bijvoorbeeld ook medisch farmaceutische beslisregels (extra overleg met de voorschrijvende arts) en extra controles in de blockchain kunnen worden verwerkt. Ook kunnen signaleringen worden ingebouwd, als doseringen normale hoeveelheden overschrijden (kinddoseringen) of bepaalde combinaties onwenselijk zijn.
Waarom blockchain? Heel veel betrokken partijen, het verhogen van het vertrouwen in een juiste medicatie en het verminderen van de kans op fouten en fraude en dus het besparen op controles (elke transactie wordt al vooraf gecontroleerd). Ook hiervoor geldt dat de toepasselijke wet- en regelgeving niet lijkt te hoeven worden aangepast. Wel moeten zorgverzekeraars, de overheid, apothekers en artsen en farmaceutische groothandels, franchiseketens en zorgmakelaars (willen) meewerken.
Ik kan enorm enthousiast worden van (technische) innovatie en het ondersteunen vanuit juridische perspectief, maar met gezond zakelijk verstand. Ook bij deze twee ideeën gaat het meer om het vervangen van een bestaande fysieke ‘infrastructuur’ door een geautomatiseerde infrastructuur die gebruik maakt van blockchaintechnologie. Ik heb gisteren begrepen dat ik me daarvoor niet hoef te schamen. Deze ideeën zijn overigens ‘up for grabs’. Binnen mijn netwerk zal ik zelf mensen benaderen die hier mogelijk mee te maken hebben, maar als advocaat is het niet mijn primaire taak om deze ideeën verder te brengen dan het enthousiasmeren van blockchainontwikkelaars of stakeholder om ze over te nemen en verder te brengen. Beste lezer, voel je vrij om dit te doen, maar houd me op de hoogte!
Heeft u zicht op het juridische perspectief op de IT-diensten, die u verleent en afneemt? Weet u waar u mee bezig bent op het gebied van privacy? Voldoet uw organisatie aan alle verplichtingen van de Wbp en bent u tijdig voorbereid op de invoering van de AVG, zodat u per 25 mei 2018 in overeenstemming daarmee handelt? Heeft u de juiste instelling? Neem vrijblijvend contact met ons op om te bekijken hoe wij – of andere adviseurs, waarmee wij goede ervaringen hebben – u verder kunnen helpen bij het vergroten van het maatschappelijk vertrouwen in uw organisatie.
Heeft u zicht op het juridische perspectief op de IT-diensten, die u verleent en afneemt? Weet u waar u mee bezig bent op het gebied van privacy? Voldoet uw organisatie aan alle verplichtingen van de Wbp en bent u tijdig voorbereid op de invoering van de AVG, zodat u per 25 mei 2018 in overeenstemming daarmee handelt? Heeft u de juiste instelling? Neem vrijblijvend contact met ons op om te bekijken hoe wij – of andere adviseurs, waarmee wij goede ervaringen hebben – u verder kunnen helpen bij het vergroten van het maatschappelijk vertrouwen in uw organisatie. neemt u dan contact op met Natascha van Duuren, Advocaat/Partner IE/ICT-recht
