Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer: hoe stimuleer je een veilige omgangscultuur?

In maart 2024 publiceerde Regeringscommissaris Mariëtte Hamer de definitieve Handreiking cultuurverandering op de werkvloer. Deze biedt praktische richtlijnen om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken. In deze eerste blog van de blogreeks Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer bespreek ik de eerste pilaar: het belang van een veilige omgangscultuur.

Met de volgende drie stappen kun je als organisatie een veilige omgangscultuur bevorderen:

Om te begrijpen waar de risico’s liggen binnen de organisatie, is het belangrijk om een risicoanalyse te maken. Hiermee breng je in kaart welke factoren de omgangscultuur negatief beïnvloeden.

Tips:

• Voer anonieme enquêtes uit om te meten hoe veilig medewerkers zich voelen.
• Observeer de werkvloer om risicovolle situaties te herkennen.
• Doe een cultuuronderzoek, zowel op organisatieniveau als op teamniveau.
• Schakel een externe expert in op het gebied van organisatiecultuur en sociale veiligheid. Dit vergroot de onafhankelijkheid van het onderzoek en biedt medewerkers meer anonimiteit.

Cultuurverandering begint bij het stimuleren van gewenst gedrag. Maak duidelijk wat de organisatie wil bereiken en waarom dit belangrijk is. Het gezamenlijke doel moet helder zijn, zodat medewerkers zich erin kunnen vinden.

Het gedrag van leidinggevenden speelt hierin een sleutelrol. Zij geven het voorbeeld en hebben grote invloed op de cultuur.

Tips:

• Maak leidinggevenden bewust van hun voorbeeldrol. Bied begeleiding, coaching of trainingen aan om hen te helpen dit goed in te vullen.
• Bepaal samen wat positief gedrag inhoudt. Denk hierbij aan trainingen gericht op positieve communicatie en samenwerking.
• Stel een gedragscode op die richting geeft aan wat gewenst gedrag is. Gebruik deze als leidraad in de dagelijkse praktijk.

Een open aanspreekcultuur is cruciaal. Medewerkers moeten elkaar durven aanspreken op grensoverschrijdend gedrag. Dit zorgt voor bewustwording en maakt het mogelijk om tijdig in te grijpen.

De Handreiking cultuurverandering op de werkvloer beschrijft vijf soorten gesprekken die bijdragen aan een veiligere omgangscultuur:

1. Feedbackgesprekken
Organiseer regelmatig gesprekken om medewerkers te laten reflecteren op hun gedrag. Dit helpt hen begrijpen wat grensoverschrijdend gedrag is en toont aan dat de organisatie dit serieus neemt.

2. Omstandergesprekken
Moedig medewerkers aan om elkaar te vertellen hoe bepaald gedrag op hen overkomt. Leg hierbij uit dat het niet gaat om het invullen van de intenties van anderen, maar om het delen van persoonlijke ervaringen.

3. Buddygesprekken
Deze gesprekken zijn bedoeld voor medewerkers die slachtoffer zijn geworden van grensoverschrijdend gedrag. Zorg dat zij zich gehoord voelen en voorkom dat er te snel een oordeel wordt geveld.

Tip: Stel een externe vertrouwenspersoon beschikbaar voor medewerkers die liever met een onafhankelijk persoon praten.

4. Teamgesprekken
Bespreek normen, waarden en afspraken binnen teams. Dit helpt bij het verduidelijken en naleven van gewenst gedrag.

Tips:

• Bereid je voor op weerstand; niet iedereen zal het direct eens zijn.
• Bespreek concrete casussen om gedrag en de impact daarvan zichtbaar te maken. 

5. Dialoogtafels
Organiseer bijeenkomsten waarin mensen met verschillende perspectieven samenkomen. Dit helpt om meer inzicht te krijgen in de omgangscultuur binnen de organisatie.

Algemene tips:

• Kies zorgvuldig een gespreksleider. Laat deze persoon aansluiten bij de uitkomsten van de risicoanalyse.
• Maak een praktische handleiding met tips en oefeningen voor teams op de werkvloer.

Het creëren van een veilige omgangscultuur is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Door een risicoanalyse op te stellen, positief gedrag te stimuleren en het gesprek te voeren, kun je als organisatie grensoverschrijdend gedrag voorkomen en aanpakken.

In mijn volgende blog ga ik verder in op het belang van een veilige en positieve organisatiestructuur. Hoe richt je processen en structuren zo in dat deze bijdragen aan een cultuur van veiligheid, gelijkwaardigheid en respect?

Ben jij benieuwd of en in hoeverre jouw organisatie de juiste stappen zet om een veilige meldcultuur te creëren? Of wil je (laten) onderzoeken of er sprake is van een veilige meldcultuur? Neem dan contact op met Renée Huijsmans-Zwijnenburg, advocaat Arbeidsrecht en gespecialiseerd in sociale veiligheid. 

Wil je elke maand een overzicht van updates en blogs in jouw mailbox? Klik dan hier om je in te schrijven voor de nieuwsbrief!