Ravijnjaar 2026: hoe hou je als OR invloed bij gemeentelijke bezuinigingen?

Bij gemeenten ligt de eindbeslissing bij de raad. Het politiek primaat geldt: de OR heeft geen formeel advies- of instemmingsrecht over waarop wordt bezuinigd – maar wel over de personele gevolgen van dat besluit.

Maar dat betekent niet dat je als OR niets kunt doen. Juist door vroeg aan tafel te zitten, vragen te stellen en afspraken te maken over het geven van een zienswijze, kun je wél invloed uitoefenen.

En dat begint met inzicht: hoe wordt er bezuinigd, en wat kan de OR doen?

Bezuinigingen zijn zelden een simpele optelsom van posten schrappen. Gemeenten maken doorgaans keuzes uit zes strategische richtingen. Als OR is het zinvol om deze te kennen en je er inhoudelijk op te positioneren:

1. Operationele efficiëntie verbeteren. Denk aan lean- of agile werken, processen herinrichten, minder managementlagen.
2. Samenwerking en schaalvoordelen zoeken. Zoals shared services op ICT of HR, gezamenlijke inkoop of intergemeentelijke uitvoering van taken.
3. Kosten van productiefactoren verlagen. Bijvoorbeeld door minder externe inhuur of goedkoper inkopen.
4. Dienstenaanbod wijzigen. Vacaturestops, kortere openingstijden, het schrappen van niet-wettelijke taken.
5. Technologische innovaties inzetten. Zoals automatisering, selfserviceportalen of toepassing van AI in beleidsontwikkeling.
6. Verhogen van opbrengsten. Denk aan verhoging van leges of lokale belastingen.
    

Juist in deze afwegingen kan de OR richting geven. Niet door te zeggen: “dit mag wel of niet”, maar door kritische vragen te stellen over haalbaarheid, draagvlak en personele impact.

• Buitendienst of afvalinzameling uitbesteden? Efficiëntie klinkt goed, maar wat betekent het voor kwaliteit en werkzekerheid?
• Structurele vacaturestop? Goed voor de begroting, maar hoe houd je de werkdruk beheersbaar?
• Preventie schrappen in het sociaal domein? Kortetermijnwinst, maar mogelijk hogere kosten op lange termijn.

Als OR kun je hierop sturen: niet door te blokkeren, maar door de juiste vragen te stellen:

• Is er een reële businesscase?
• Zijn de alternatieven onderzocht?
• Wat zijn de gevolgen voor medewerkers, dienstverlening en reputatie?
   

Dan verandert je positie. Want dan heb je formeel adviesrecht. Denk aan:

• functies die vervallen,
• teams die opnieuw worden ingericht,
• of het opstellen van een sociaal plan.
   

• Check of het sociaal statuut goed wordt toegepast.
• Beoordeel of werk-naar-werkvoorzieningen realistisch zijn.
• Maak afspraken over communicatie naar medewerkers.
• Werk samen met vakbonden en HR.
  
  

Werk jij in een gemeentelijke OR en wil je sterker staan in aanloop naar het ravijnjaar 2026? Dan is deze masterclass iets voor jou. Een mooie combinatie een training op juridische inhoud en praktische skills voor jouw OR-werk.

Op dinsdag 2 september duiken we in:

• Wat het politiek primaat betekent voor jouw rol als OR.
• Hoe je wél invloed kunt uitoefenen, ook zonder formeel adviesrecht.
• Welke strategische keuzes je als OR kunt maken.
• Wat je kunt doen als bezuinigingen leiden tot reorganisatie.
   

Wanneer: dinsdag 2 september 2025

Waar: Utrecht (locatie wordt nog gecommuniceerd)

Voor wie: OR-leden en ambtelijk secretarissen binnen gemeenten/regionale samenwerkingsverbanden

Door wie: Jan-Pieter Vos, advocaat medezeggenschapsrecht en Marcel Daems, OR-trainer bij MEDE.

Meld je aan voor je masterclass ‘OR-invloed in het ravijnjaar’ en leer hoe je het verschil kunt maken!

Wil je elke maand een overzicht van updates en blogs in uw mailbox? Klik dan hier om je in te schrijven voor de nieuwsbrief!