Grotere invloed cliëntenraden in aantocht!

De ondernemingsraad behartigt de belangen van de medewerkers. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) biedt daarvoor een goede basis. De cliëntenraad behartigt de belangen van cliënten en hun verwanten. De kwaliteit van zorg én het perspectief van de cliënt (patiënt) staan voor de cliëntenraad centraal. De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) biedt voor cliëntenraden mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de besluitvorming van zorginstellingen. Van effectieve medezeggenschap is in de praktijk vaak geen sprake. De regering vindt dan ook dat de positie van cliëntenraden moet worden verstevigd. Daartoe dient het wetsvoorstel 'Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018'. De Tweede Kamer heeft dit wetsvoorstel in behandeling. Wat zijn de belangrijkste wijzigingen?

• De reikwijdte van de Wmcz wordt vergroot: iedere zorginstelling waar ten minste tien personen zorg verlenen, zal worden verplicht een cliëntenraad in te stellen;
• Nadere verplichtingen voor zorginstellingen die erop zijn gericht langdurig zorg te verlenen: bijvoorbeeld het instellen van meerdere cliëntenraden;
• Uitbreiding van de medezeggenschapsregeling, waarin de werkwijze van de cliëntenraad is opgenomen;
• Vervanging van het verzwaard adviesrecht door een instemmingsrecht voor cliëntenraden;
• Zorginstellingen worden verplicht noodzakelijke voorzieningen en financiële middelen ter beschikking te stellen aan cliëntenraden;
• De verplichting om een vorm van toezicht in te voeren (door de Inspectie Gezondheidszorg);
• Toekenning van een recht van enquête aan cliëntenraden;
• Verplichting tot openbaarmaking van vacatures voor cliëntenraden;
• Het (desgevraagd) verlenen van hulp aan cliëntenraden bij het inventariseren van de wensen van de achterban;
• De voorwaarden voor het tijdig vragen van advies of instemming worden aangescherpt;
• Invoering van de mogelijkheid om cliëntenraden te ontbinden als zij structureel te kort schieten in de uitoefening van hun taak;
• De verplichting voor de zorginstelling tot het opstellen van een verslag over de toepassing van de Wmcz komt te vervallen.

Dat het wetsvoorstel zal leiden tot een grotere invloed van cliëntenraad behoeft nauwelijks toelichting. Ook kleinere zorginstellingen worden verplicht een cliëntenraad in te stellen; het instemmingsrecht is een zwaar instrument waarmee de cliëntenraad besluiten van de bestuurder nietig kan verklaren én de cliëntenraad wordt bevoegd een enquêteprocedure aanhangig te maken bij de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam om een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van de zorginstelling in te laten stellen. Hiertoe zal de ondernemingskamer overgaan als sprake is van gegronde redenen om aan het beleid en/of de gang van zaken te twijfelen. Dit is een zwaar middel dat de cliëntenraad met dit wetsvoorstel in handen krijgt.

Het is echter de vraag of cliëntenraden zijn toegerust op deze grote mate van invloed. Scholing en advisering van cliëntenraden wordt des te belangrijker! Gelukkig biedt het wetsvoorstel daarvoor ook mogelijkheden. Cliëntenraden worden - net als ondernemingsraden - straks in de gelegenheid gesteld kosten te maken voor bijvoorbeeld scholing, externe advisering of begeleiding, mits deze kosten redelijkerwijs nodig zijn voor de uitoefening van hun taken. De kosten komen dan voor rekening van de zorginstelling als zij daarvan vooraf in kennis is gesteld.

Nu is het wachten op de Tweede Kamer. Vorige week zijn er maar liefst 13 amendementen ingediend. Opvallend is dat deze amendementen grotendeels zien op (nog) verdere uitbreiding van de bevoegdheden van de cliëntenraad. Begin oktober a.s. staat het wetsvoorstel weer op de agenda. Wij wachten met smart af en zullen u op de hoogte houden van de ontwikkelingen!

Heeft u vragen over dit artikel, neemt u dan contact op met Renate Vink-Dijkstra