We gebruiken cookies om content en advertenties te personaliseren, om sociale mediafuncties aan te bieden en om ons verkeer te analyseren. We delen ook informatie over uw gebruik van onze site met onze sociale media-, advertentie- en analysepartners, die deze kunnen combineren met andere informatie die u aan hen heeft verstrekt of die zij hebben verzameld op basis van uw gebruik van hun diensten.
Onze privacyverklaring:
Hieronder kunt u kiezen voor welke doeleinden u cookies op de website van De Clercq wilt toestaan.
Voor de medezeggenschap was 2018 het jaar van goed bestuur en toezicht, in het bijzonder werd dit zichtbaar bij Eneco. De ondernemingsraad maakte gebruik van het hem toegekende enquêterecht en stelde bij de Ondernemingskamer van het gerechtshof Amsterdam (OK) een enquêteverzoek. De OK was het met de ondernemingsraad eens en vond dat er gegronde redenen waren om aan een juist beleid bij Eneco te twijfelen. Dit wordt onder meer veroorzaakt door de wijze waarop het privatiseringstraject had plaatsgevonden en de rol van de bestuurder en de Raad van Commissarissen (RvC) daarbij. Deze verstandhouding maakte dat de overeengekomen samenwerking niet slaagde. In plaats daarvan werd steeds de escalatie opgezocht. Daar komt bij dat de ondernemingsraad volgens de OK niet op de juiste wijze was betrokken bij het ontslag van de bestuurder, noch bij de benoeming van de nieuwe bestuurder. Dit is een prachtig voorbeeld van het ontbreken van goed bestuur en toezicht en het ontbreken van een serieuze rol voor de medezeggenschap daarbij. Dit heeft behoorlijk wat losgemaakt en het onderwerp goed bestuur en toezicht is mede daardoor hoog op vele agenda’s komen te staan. Dat zal in 2019 niet anders zijn!
Ook het politiek primaat ontbrak in 2018 niet. De grenzen van het politiek primaat zorgen nog steeds voor de nodige discussie. Het adviesrecht van de ondernemingsraad wordt vaak onnodig beperkt. De OK lijkt een steeds striktere toepassing van het politiek primaat na te streven. Daar waar de OK een aantal jaar geleden nog de grenzen van het politiek primaat opzocht, lijkt daarvoor nu geen plaats meer. In zijn arrest van 25 april 2018 wordt dat weer zichtbaar gemaakt. Niet alleen een politiek (principe)besluit wordt bestreken door het politiek primaat, ook de op grond daarvan te maken keuzes vallen volgens de OK onder het politiek primaat. De OK zet de politieke afweging van de besluitvorming centraal. Als sprake is van beleid waarvoor een politieke afweging nodig is, wordt het adviesrecht van de ondernemingsraad beperkt door het politiek primaat. De OK meent dat dan ook de uitvoering van het beleid is onderworpen aan een politieke afweging, zelfs daar waar het gaat om onderwerpen van weinig politieke betekenis. Zo had de GOR Rijk geen adviesrecht over de huisvesting van de ministeries volgens de OK. Het is en blijft de vraag of dit nu is bedoeld met de invoering van het politiek primaat en de medezeggenschap bij de overheid. 2018 heeft daarover wat mij betreft geen duidelijkheid gebracht.
In het verlengde van het politiek primaat oordeelde de OK in zijn arrest van 21 november 2018 juist dat het adviesrecht van de ondernemingsraad van een gemeente zich wél uitstrekt over de personele gevolgen én de personele maatregelen van een ontvlechting van het taakveld Informatiediensten binnen die gemeente. Daarbij benadrukte de OK zelfs dat dit ook betekent dat het Sociaal Plan onder het adviesrecht van de ondernemingsraad valt, ook als dit Sociaal Plan met de vakbonden is overeengekomen. De OK verwijst in dit geval naar het ontbreken van een bepaling bij het adviesrecht inzake het primaat van de cao. Bij het instemmingsrecht is via het primaat van de cao uitdrukkelijk bepaald dat een bestuurder slechts met één partij de arbeidsvoorwaardelijke regelingen hoeft te bespreken (met de werknemersorganisatie en bij gebreke daarvan met de ondernemingsraad). Bij het adviesrecht ontbreekt een dergelijk primaat, zodat het Sociaal Plan in een adviestraject juist wel onder het adviesrecht van de ondernemingsraad valt. Een terechte conclusie wat mij betreft, anders zou het adviesrecht voor een overheidsondernemingsraad volledig worden uitgehold.
Verder is in 2018 ook bevestigd dat bij gefaseerde besluitvorming steeds voldoende duidelijkheid is vereist. Indien gebruik wordt gemaakt van een overkoepelende (hoofd)adviesaanvraag en daarop de nodige adviestrajecten zullen volgen, zullen de hoofdafspraken steeds zodanig moeten worden vastgelegd dat deze niet voor meerdere uitleg vatbaar en zijn. Dat dit zelfs niet altijd de benodigde duidelijkheid verschaft, blijkt uit het arrest van de OK van 19 oktober 2018. Hoewel partijen de ogenschijnlijk duidelijke afspraak hadden gemaakt dat op alle adviesaanvragen, die zouden volgen op de hoofdadviesaanvraag, het Sociaal Plan van toepassing zou zijn, pakte dit toch anders uit. De OK was van oordeel dat de ondernemingsraad er niet in was geslaagd aannemelijk te maken dat de voorliggende adviesaanvraag een vervolg was op de hoofdadviesaanvraag. Het Sociaal Plan was daarom (toch) niet van toepassing. Hieruit volgt dat algemene afspraken bij gefaseerde besluitvorming weer kunnen leiden tot discussies. Het verdient dan ook de voorkeur de afspraken steeds zo concreet en voorzienbaar mogelijk te maken.
Ten slotte is in 2018 door de OK ook weer aangegeven veel waarde te hechten aan het informatierecht van de ondernemingsraad. Ook al is sommige informatie niet adviesplichtig, toch kan die informatie relevant zijn voor een adviestraject. Als de bestuurder weigert die informatie te verstrekken, dan komt hem dat duur te staan bij de OK.
Geen volledig nieuwe uitgangspunten of gezichtspunten in 2018, wel de bevestiging van een aantal uitgangspunten die voor de medezeggenschap heel belangrijk zijn. Zonder informatie, goed bestuur en/of duidelijke afspraken en trajecten komt de medezeggenschap immers niet tot zijn recht! En wat is medezeggenschap belangrijk! Een gezonde organisatie bereik je door tevreden en gewaardeerde medewerkers binnen die organisatie die ook het belang van de onderneming goed voor ogen kunnen houden. Daar draagt medezeggenschap aan bij en dat streven wij na. Deze passie zal ik ook in 2019 weer volgen!
Een mooie terugblik en nu…een vooruitblik! Wat zal 2019 brengen? In ieder geval veel juridisch interessante discussies over bijvoorbeeld de rechtspositie van ambtenaren; medezeggenschap bij de (semi)overheid; duurzame inzetbaarheid van medewerkers; de totstandkoming van toekomstbestendige arbeidsvoorwaarden; de vormgeving van (moderne) medezeggenschap en governance; de positie van cliëntenraden in de zorg en een wijziging van het arbeidsrecht door de Wet Arbeidsmarkt in Balans! Een mooi vooruitzicht, een interessant jaar voor de boeg. Maar nu eerst genieten van de feestdagen! Fijne feestdagen en een mooi begin van 2019!
Heeft u vragen over deze blog , neemt u dan contact op met Renate Vink-Dijkstra, Partner & Advocaat Arbeid, Medezeggenschap & Mediation.
