Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer: hoe werk je aan een veilige organisatiestructuur?

Een ongelijke machtsverhouding kan een risico vormen wanneer mensen in hogere posities denken dat regels minder voor hen gelden. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer leidinggevenden geen feedback krijgen en daardoor niet inzien dat hun gedrag grensoverschrijdend is. Soms speelt angst voor repercussies een rol, waardoor medewerkers niets durven te zeggen.

Maatregelen:

• Zorg voor een anoniem meldpunt bij een onafhankelijke instantie. 
• Beoordeel leidinggevenden niet alleen op prestaties, maar ook op hun bijdrage aan een veilige werkomgeving. 
• Maak de hiërarchie minder steil en zorg dat werknemers niet afhankelijk zijn van één leidinggevende. 
• Train leidinggevenden in het herkennen en voorkomen van grensoverschrijdend gedrag. 
• Selecteer leidinggevenden op hun kennis en houding ten opzichte van sociale veiligheid. 

Werknemers met tijdelijke of kwetsbare contracten zijn vaker terughoudend in het melden van grensoverschrijdend gedrag. Ze vrezen dat hun positie in gevaar komt als ze zich uitspreken.

Maatregelen:

Zorg dat promotiekansen en beoordelingen niet afhankelijk zijn van één persoon. 
Geef extra aandacht aan kwetsbare groepen, zoals stagiairs en medewerkers in opleiding. 
Stimuleer samenwerking en sociale steun, bijvoorbeeld via een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.

Beroepen met veel klantcontact, zoals in de horeca en zorg, brengen een hoger risico met zich mee voor grensoverschrijdend gedrag van buitenaf. Intern kan een hoge werkdruk leiden tot stress en spanningen, wat het risico op ongewenst gedrag verhoogt.

Externe maatregelen:

• Zorg dat medewerkers direct hulp kunnen inschakelen van collega’s of beveiliging. 
• Overweeg digitaal toezicht, zoals beveiligingscamera’s, met inachtneming van privacyregels. 
• Interne maatregelen: 
• Monitor de werkdruk en neem actie bij signalen van overbelasting. 
• Stimuleer een gezonde werk-privébalans. 

Gebrek aan toezicht en vaste structuren kan het risico op grensoverschrijdend gedrag vergroten, vooral in situaties waarin collega’s veel alleen samenwerken of tijdens informele werkbijeenkomsten zoals borrels en uitjes.

Maatregelen:

• Communiceer duidelijke gedragsregels, ook voor sociale activiteiten. 
• Overweeg roulatie in teamsamenstellingen om afhankelijkheden te verminderen. 
• Houd rekening met de risico’s van alcoholgebruik tijdens werkgerelateerde bijeenkomsten. 

Een homogene werkomgeving kan leiden tot uitsluiting van minderheden, waardoor medewerkers zich minder veilig voelen om zich uit te spreken.

Maatregelen:

• Voer een inclusief wervingsbeleid om diversiteit te vergroten. 
• Waarborg gelijke kansen bij promoties en carrièremogelijkheden. 
• Maak leidinggevenden verantwoordelijk voor het bevorderen van diversiteit en inclusie. 

Bij hoge werkdruk blijft er vaak weinig tijd over om met elkaar in gesprek te gaan over sociale veiligheid. Hierdoor komt het onderwerp op de achtergrond te staan.

Maatregelen:

• Maak melden van ongewenst gedrag laagdrempelig en eenvoudig. 
• Plan regelmatig gesprekken over omgangsvormen, zowel individueel als in teams. 

Het herkennen van deze zes risicofactoren is een belangrijke stap in het verbeteren van de organisatiestructuur en het creëren van een veilige werkcultuur. Door gerichte maatregelen te nemen, kun je de risico’s verkleinen en een positieve werkomgeving bevorderen. 

In de volgende blog ga ik dieper in op de derde pijler van de handreiking: het belang van een ondersteunend systeem. Hoe zorg je ervoor dat meldingen van grensoverschrijdend gedrag serieus worden opgepakt en goed worden afgehandeld? 

Ben jij benieuwd of en in hoeverre jouw organisatie de juiste stappen zet om een veilige organisatiestructuur te creëren? Of wil je (laten) onderzoeken of er sprake is van een veilige meldcultuur? Neem dan contact op met Renée Huijsmans-Zwijnenburg, advocaat arbeidsrecht en gespecialiseerd in sociale veiligheid. 

Blogserie Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer

• Hoe stimuleer je een veilige omgangscultuur? 

Wil je elke maand een overzicht van updates en blogs in jouw mailbox? Klik dan hier om je in te schrijven voor de nieuwsbrief!